سال‌‌های کودکی

مانیتورها برای والدین پرمشغله موهبت هستند، مخصوصاً آن‌‌هایی که به تنهایی زندگی می‌کنند. فرزندتان را پای تلویزیون یا یک ویدیو در تبلت بنشانید و به همین راحتی شما 10 دقیقه برای تلفن زدن به یک همکار، شستن ظروف یا حتی دوش گرفتن فرصت دارید.
اما دکتر جیان شینسکی[1] – رئیس آزمایشگاه کودک[2]، در رویال هالووی[3] دانشگاه لندن – که بر روی یادگیری و حافظه کودکان پژوهش می‌کند، مدعیست که پیش از سن دو و نیم سالگی، بچه‌‌ها چیز زیادی از آنچه که در مانیتورها می‌بینند یاد نمی‌گیرند. «برای بچه های زیر دوسال بسیار سخت است که بدون کمک بزرگسالان از یک ویدیو چیزی یاد بگیرند». شینسکی اضافه می‌کند: «به این علت که فهم صحبت‌‌ها برای آن‌‌ها مشکل بوده و ارتباطی بین اتفاقات روی مانیتور با زندگی واقعی مشاهده نمی‌کنند».
فرضیه‌ای جایگزین نیز وجود دارد: در زمانی که فرزندان شما در مقابل یک مانیتور نشسته‌‌اند، آن‌‌ها چیز بالقوه بسیار غنی‌تری را – مثلاً یک کتاب، انجام یک تمرین بدنی یا حتی خواب – را از دست می‌دهند. تحقیقات نشان می‌‌دهند که میزان مطالعه کودکان در سال‌‌های اخیر کاهش یافته است. شینسکی می‌گوید این مسئله بالقوه‌ آسیب‌زاست؛ چرا که کتاب شامل لغاتی است که معمولاً در زندگی روزمره مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
در بریتانیا هیچ راهبرد مشخصی برای [میزان] زمانی که کودکان با مانیتورها سر و کار دارند وجود ندارد. اما سازمان بهداشت جهانی[4] برای کودکان زیر یک سال مشاهده مانیتورها را به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌کند. همچنین برای کودکان بین دو تا چهار سال یک ساعت و یا کمتر در روز را توصیه می‌کند.
بعضی از محققین بر این نکته تأکید می‌کنند که این اعداد جنبه ایده‌آل دارند و در بسیاری از خانواده‌‌ها عملی نیستند. آن‌ها در عوض یک فرمول کاهش آسیب را توصیه می‌کنند: حدود بیست دقیقه تماشای برنامه تلویزیونی مخصوص کودکان تحت نظارت شما برای رشد کودکان بسیار کم‌خطرتر از مشاهده ساعت‌‌ها محتوای تلویزیونی بزرگسالان بدون نظارت شماست.
مسئله مهم دیگر نوع محتوایی است که کودکان با آن مواجه می‌شوند. شینسکی می‌گوید چیزی که مهم است این است که آن برنامه‌‌ها با سرعتی آهسته، آموزشی و مناسب سن [کودک] باشند. به تازگی پژوهشی انجام شده است که نشان می‌دهد استفاده بیش از حد کودکان از مانیتورها ممکن است منجر به محدودشدنِ دایره لغات آن‌ها و کاهش توانایی کنترل خشم در آن‌‌ها شده و آن‌‌ها را حساس‌تر و پرخاشگرتر کند. اما شینسکی هشدار می‌دهد که تقریباً تمام این مطالعات تنها بر روی همبستگی‌‌ها و نه رابطه علت و معلولی بنا شده است. «به عنوان مثال آیا مشاهده طولانی مدت مانیتورها منجر به اختلالات توجه می‌شود؟ یا اینکه آیا کودکی که دچار اختلال توجه است، اجازه دارد که باز هم پای صفحه‌نمایش بنشیند؟» همچنین شاید عوامل دیگری از قبیل استرس والدین و عوامل اقتصادی و اجتماعی وجود داشته باشند که تبعات مرتبط با مواجهه [بیش‌ازحد] با صفحه‌نمایش‌ها و رشد را پیش‌بینی کنند.
بنابراین آیا نشستن پای مانیتورها هیچ سودی برای کودکان خردسال ندارد؟ شینسکی می‌گوید: « یک مزیت آن پیشرفت کنترل آن‌ها بر عضلات ظریف مغزی و عصبی به‌واسطه کار با صفحات لمسی است». اما این چیزی است که هزینه‌ای گزاف بابت آن پرداخت می‌شود.

کودکان پیش دبستانی

به محض این که کودکان به سن دو سالگی برسند، مزایای آموزشی زمان استفاده از مانیتورها آشکار می‌شود. ساندرا ماترز[5] – روانشناس دپارتمان آموزش دانشگاه آکسفورد – می‌‌گوید: مسئله مهم آن چیزی است که در خلال این زمان رخ می‌‌دهد. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد اگر فرزند شما با تصاویر روی مانیتور به شیوه‌‌ای مؤثر و سازنده مواجه شود، فرآیند یادگیری اتفاق می‌افتد. اما اینگونه نیست که همه اپلیکیشن‌‌ها، بازی‌‌ها و برنامه‌‌های تلویزیونی برای رشد آن‌‌ها مفید باشند.
انتخاب یک اپلیکیشن و یا بازیِ با کیفیت ضروری است. در بُعدِ محتوایی، دکتر ماترز بر بایستی کلیدواژه «هوشیاری»[6] تأکید می‌کند - که به‌جای مواجهه منفعلانه، باعث مواجهه فعالانه کودک [با محتوای عرضه‌شده] می‌شود. ترجیح والدین این است که کودک مواجهه‌ای فعالانه با آنچه با آن مواجه می‌شود داشته باشد.
این نکته نیز حیاتی است که در کنار هم به مرور محتوای دیجیتال بپردازید. مَتِرز می‌گوید: «به انتخاب اپلیکیشن یا بازی طوری بیندیشید که برای انتخاب یک کتاب می‌‌اندیشید، [به‌عنوان] چیزی که کیفیتِ اوقاتی که در کنار هم هستید را ارتقاء بدهد».

کودکان مقطع ابتدایی

در این مرحله شما احتمالا احساس می‌کنید که فرزندتان تکنولوژی را بهتر از شما می‌‌فهمد. پارون کائور[7] – که خود متخصص تکنولوژی و مادر دو فرزند است – در ارتباط با همین مسئله سایت Kidsnclicks.com را به منظور افزایش اعتماد‌به‌نفس والدین ایجاد کرده است.
او می‌گوید: «نکته حیاتی این است که هر وسیله یا اپلیکیشنی که به فرزندتان می‌دهید، خودتان با نحوه کار آن آشنایی داشته باشید». قبل از این که ابزاری تکنولوژیک برای کودک‌تان بخرید، از خود بپرسید آیا من فرصت آشنایی با این وسیله را خواهم داشت؟ اگر بخواهید به فرزندتان شنا کردن را آموزش بدهید، صرفاً به این اکتفا نمی‌کنید که یکسری وسایل کمکی برای او خریده و او را داخل استخر بیندازید. بلکه شما می‌دانید که این‌ها چیزی جز ابزار نیستند. این مسئله در مورد ابزارهای تکنولوژیک هم صدق می‌کند.
بیشتر والدین درباره تکنولوژی نگران هستند. شما باید در عین کنترلِ نگرانی خود، با مشارکت فرزندتان برای حل این مشکل تلاش کنید. کیت ادواردز[8]– معاون امنیت آنلاین کودکان در انجمن ملی مبارزه با ظلم به کودکان[9] – توصیه می‌‌کند به کودکان خردسال خود تلقین کنید که توانایی غلبه بر همه چیزهای ترسناک را دارند: «قدرت در دست آن‌هاست... اگر چیزی باعث ترسشان می‌شود، باید مانیتور را برگردانند یا خاموش کنند و به کسی در مورد آن بگویند.»

بچه‌‌های مقطع متوسطه اول

بسیاری از بچه‌‌ها خیلی پیش‌‌تر از سن 13 سالگی در رسانه‌‌های اجتماعی حضور دارند، اما کائور خاطر نشان می‌‌کند که قوانین حفاظت داده حداقل سن لازم برای ثبت نام در رسانه‌‌های اجتماعی را 13 سال قرار داده‌اند. زمانی که فرزندتان می‌خواهد در یک سایت یا پلتفرم مجازی ثبت‌نام کند، باید همچون اپلیکیشن‌ها، در اینجا هم به بررسی آن سایت بپردازید. کائر می‌گوید «برای اینکه بتوانید الگوی خوبی در استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای فرزندتان باشید، باید برای زمان وبگردیِ خودتان نیز محدودیت تعیین کنید».
اگر نوجوان شما به بازی علاقه دارد، شما نیز حتما باید با آن بازی آشنا باشید و بدانید که چه زمانی ممکن است لحظه قطع کردن آن فرا برسد. کائور می‌گوید: «تصور کنید اگر مجبور شوید تماشای نتفلیکس را در لحظه‌ای مهم از داستان متوقف کنید، چقدر عصبی خواهید شد».
همچنین باید با نوجوانان خود در مورد رفتار درست با دیگران در هردو فضای آنلاین و آفلاین گفتگو کنید. این پرسش از نوجوانان که تصور می‌‌کنند دیگران ممکن است چه احساسی داشته باشند – به خصوص آن‌هایی که زمان سختی را می‌گذرانند – می‌تواند نقطه شروع خوبی باشد.
بسیاری از والدین به حق نگران این هستند که فرزندشان مورد آزار و اذیت قرار گیرد؛ اما ممکن است فرزند شما کسی باشد که این آزار را انجام می‌‌دهد. با آن‌ها صحبت کنید که چه زمانی یک «لایک» در رسانه‌‌های اجتماعی می‌‌تواند آن‌ها را در جایگاه تماشاچی قرار دهد. این گفتگوها آسان نیستند؛ اما بهتر است چیزی بگویید و در مورد کاستی‌‌های خود [نیز] صادق باشید، نه اینکه آن‌ها را به حال خود رها کنید تا این تجربیات را به‌تنهایی از سر بگذرانند.

جوانان

به گفته ویل گاردنر[10] – مدیر عامل شرکت بین‌المللی چایلدنت[11] – بسیاری از جوان آموزش جنسی خود را از اینترنت دریافت می‌کنند. « اما پورن یک رفتار نرمال نیست، بلکه یک فانتزیِ مشکل‌زا است. پورن نشان‌دهنده رابطه‌ای متوازن و متعادل نیست، و در آن خشونت زیادی نسبت به زنان وجود دارد».
جوانان باید بدانند که پورن به منظور پول‌درآوردن طراحی شده است، نه به منظور آموزش مطالب مفید جنسی و یا فرم‌های بدنیِ سالم. اما مراقب باشید که موضع‌گیری شما به نوجوان‌تان این حس را منتقل نکند که هرگز نمی‌تواند در مورد احساسات درونیِ خود با شما صحبت کند.
پیش از هر چیز به آن‌ها اطمینان دهید که هرچه به شما بگویند، شما عصبانی یا ناراحت نخواهید شد یا آنها را قضاوت نمی‌‌کنید. تا زمانی که آن‌ها این را ندانند، احتمالاً بیش از حد از صادق بودن می‌ترسند. همچنین، در مواقعی که ناراحت یا عصبانی هستید گفتگو نکنید. از فرزندتان بپرسید که چگونه با اینگونه محتواها مواجه شده است و در مورد آن چه احساسی دارد. تأکید کنید که نباید احساس شرم کند. اگر راحت‌تر است، این گفتگو را در حال پیاده‌روی در بیرون از منزل و یا در ماشین انجام دهید تا رودررو نبوده و فشار روانی کمتری حس کنید.
شرکت چایلدنت تحقیقاتی را انجام داد تا دریابد والدین برای خنثی کردن این گرداب اطلاعات نادرست به فرزندان خود چه می‌گویند. به گفته گاردنر «بسیاری از جوانان پاسخ دادند: هیچ. والدین‌‌شان در این باره با آن‌‌ها گفتگو نمی‌‌کنند».
بنابراین اگر والد هستید، ناچارید به این گفتگوی دشوار تن دهید. شما باید در عینِ غیرشخصی کردنِ موضوع گفتگو، از این مسئله مطمئن شوید که فرزندتان نسبت به نامناسب‌بودن اینگونه محتوای اینترنتی وقوف پیدا کرده است. نکته کلیدی – که در مورد همه گروه‌های سنی صدق می کند – این است که به فرزند خود بفهمانید که احساس ناراحتیِ او یک نگرانیِ مشروع است که می‌تواند آن را [با شما] به اشتراک بگذارد.
گاردنر می‌گوید: «آزار و اذیت جنسی آنلاین می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد: از گرفتن و اشتراک‌گذاری تصاویر خصوصی و تهدید به تجاوز گرفته تا دریافت تصاویر غیراخلاقی یا مرتبط با گرایشات جنسی مختلف. اگر جوانان فکر کنند این رفتار طبیعی است، آن را گزارش نمی‌کنند و در نتیجه آن رفتار ادامه می‌یابد. آن‌ها باید بدانند که اگر احساس می‌کنند خط قرمزی در حال عبور است، گزارش‌دادنِ آن به دیگران می‌تواند مفید باشد».
مانند تمامی گروه‌های سنی، جوانان به خوبی از نحوه استفاده شما از دستگاه‌های دیجیتال آگاه خواهند بود. با آن‌ها در مورد مسائل خود صحبت کنید، مسائلی از قبیل وسوسه وقت‌گذرانی بیش از حد در فضای آنلاین. در مورد مرزها و قواعد خانواده با آن‌ها صحبت کنید؛ بعنوان مثال در این مورد که سر میز غذا کسی نباید از تلفن همراه استفاده کند.
تکنولوژی مزایای بسیاری برای ما به ارمغان می‌آورد؛ اما جهان واقعی نیز مهم است.

جوانا مورهد^[12]
مترجم: نعمت الله نوری
گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه فضای مجازی