نقش کلیدی شبکه‌های اجتماعی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد بر هیچ کس پوشیده نیست. یکی از مهمترین اثرات حضور در شبکه‌های اجتماعی دسترسی آنی به انبوهی از اطلاعات درست و نادرست درباره مسائل سیاسی جامعه است، اطلاعاتی که می‌توانند حتی نتیجه انتخابات را تغییر دهند. نمونه‌ای از این اثرگذاری‌ها در انتخابات 2016 ایالات متحده مشاهده شد.
در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 ایالات متحده امریکا شرکت‌های بزرگ رسانه‌ای با جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری اطلاعات کاربران سعی در تغییر نتیجه انتخابات داشتند. رسوایی کمبریج آنالیتیکا که تحت نظر فیسبوک فعالیت می‌کند نشان داد اطلاعات کاربران در فیسبوک هم ایمن نیست. همچنین هزاران حساب کاربری که از سوی هکرهای روس اداره می‌شدند محتوای نادرست به مخاطبان ارائه می‌دادند. تحقیقات نشان داده که این هکرها از فیسبوک برای انتشار اطلاعات نادرست استفاده می‌کردند. همین اتفاق مدیر عامل فیسبوک را وادار کرد در مقابل کنگره شهادت داده و پاسخگوی سوالات ایشان باشد.
تجربه شکست انتخابات 2016 سبب شد اقدامات پیش‌گیرانه برای جلوگیری از تکرار این رخدادها انجام شود. یکی از مهمترین اقدامات حذف حساب‌های کاربری مشکوک است؛ مثلا برای انتخابات میان‌دوره در مجموع 115 حساب کاربری حذف شده: 85 حساب از اینستاگرام و 30 حساب از فیسبوک. طبق ادعای فیسبوک این حساب‌های کاربری رفتارهای ناشایست داشته‌اند. توئیتر نیز در اقدامی مشابه بیش از 10.000 حساب کاربری را حذف کرده‌است. به گفته توئیتر این ربات‌ها در تلاش بوده‌اند مردم را قانع کنند که مردان نباید رای بدهند. پویش‌های مشابه دیگری نیز سعی داشتند رای‌دهندگان را گمراه کنند که انتخابات روز هفتم ماه نوامبر برگزار می‌شود نه ششم.
گام بعدی پس از برگزاری انتخابات، تلاش برخی افراد در زیر سوال بردن صحت انتخابات است. طبیعتا شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، توئیتر و ... می‌توانند در انتشار محتواهایی که در درستی انتخابات تشکیک می‌کنند، نقش به سزایی داشته باشند.
این مسائل باعث شد تا فیسبوک از سال 2018 تصمیم بگیرد چگونگی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر انتخابات را بررسی کند، گامی که پس از رسوایی‌های عدم رعایت حریم خصوصی این شرکت برداشته شد. فیسبوک روش انجام این مطالعه را نیز که شامل همکاری با بخش علوم اجتماعی هاروارد بود، تأیید کرد.
البته طبیعتا پروژه‌ای که فیسبوک روی آن کار می‌کند، به محققان و دانشگاهیان این اجازه را می‌دهد تا به حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات کاربران دسترسی داشته باشند. در اولین مطالعه انجام شده، حداکثر 2 میلیون
URL منحصر بفرد در 300 میلیون نشریه هفتگی به اشتراک گذاشته شده است. لذا باز هم مسئله حریم خصوصی در این شرکت مطرح شده است. هرچند فیسبوک ادعا کرده است که سیستم مورد استفاده این شرکت به طور خاص برای اطمینان از حریم خصوصی کاربران شبکه‌های اجتماعی طراحی شده است. به همین دلیل، فقط دانشگاهیانی که مراحل دقیق گزینش را گذرانده‌اند، به اطلاعات دسترسی خواهند داشت. علاوه بر این، تمام داده‌هایی که تجزیه و تحلیل شوند، باید به صورت ناشناس مورد بررسی قرار گیرند.
به هر حال چالش حریم خصوصی فیسبوک تاکنون نیز ادامه داشته تا جایی که حتی بوسوُرث
[1]، جانشین فیسبوک در دسامبر 2020 گفته بود که این شرکت باید از روش‌های بهتری برای خدمت‌رسانی به مخاطبین خود استفاده کند و حریم خصوصی را در تولید محصولات خود در اولویت قرار دهد. رویکرد قدیمی فیس بوک در این زمینه دیگر پاسخگوی انتظارات کاربران نیست.
دکتر شهرزاد شهرابی (مترجم متون خبری)
فاطمه صالح‌نیا (دانشجوی ارشد هوش مصنوعی دانشگاه مالک اشتر)
تهیه‌شده در گروه مطالعات اخلاقی پژوهشگاه فضای مجازی
منابع
نظر کاربران
